პროექტრის სათაური:

,,რას მალავენ ვიტამინები?”

სკოლა/კლასი: სსიპ სიღნაღის მუნიციპალიტეტის სოფელ ილიაწმინდას საჯარო სკოლა

ХI კლასი

პროექტის ავტორი: ქეთევან ლეკიაშვილი
ვადები: 1/11/2016- 2/12/2016

პროექტის ავტორის ტელეფონი და ელფოსტა - ტ. 577640210

k.lekiashvili@gmail.com

ე.სგ-სთან შესაბამისობა:

მიმართულება მეცნიერული კვლევა-ძიება;

კვლ: მე-XI.1. მოსწავლეს შეუძლია კვლევის პროცედურის განხორციელება/მონაცემების აღრიცხვა

კვლ:მე-XI.3. მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა წარმოდგენა სხვადასხვა საკომუნიკაციო საშუალებების გამოყენებით

ქიმ.მე-XI.5.მოსწავლეს შეუძლია ორგანულ ნაერთთა დახასიათება, მათი მნიშვნელობის შესახებ მსჯელობა

სწავლის შედეგები

მოსწავლე:

. მოიძიებს და აანალიზებს ინფორმაციას

. იყენებს შესაბამის მასალას ან/და აღჭურვილობას და ატარებს დაგეგმილ

ცდას უსაფთხოების წესების დაცვით

.იყენებს სხვადასხვა ხერხს (ცხრილი ,სია)მონაცემთა წარმოსადგენად

.იყენებს საინფორმაციო-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებს თვისობრივი და

რაოდენობრივი მონაცემების დასამუშავებლად და წარმოსადგენად.

.აკავშირებს ორგანულ ნაერთთა უმნიშვნელოვანეს თვისებებს მათ გამოყენებასთან

მედიცინაში,ყოფა -ცხოვრებაში და ტექნიკაში

პრობლემის აქტუალობა: .

ორგანიზმის ნორმალური ცხოველმოქმედებისათვის აუცილებელია ვიტამინები.ბევრი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი პროცესი ორგანიზმში მიმდინარეობს მხოლოდ ვიტამინების მონაწილეობით.ცოცხალ ორგანიზმს არ აქვს უნარი დამოუკიდებლად დაასინთეზოს ვიტამინები(ორგანიზმში წარმოიქმნება უკიდურესად მცირე რაოდენობით).ამიტომ საჭიროა ვიტამინების მზა სახით მიღება,რის გამოც საკვები რაციონის სწორად შერჩევას დიდი მნიშვნელობა აქვს.ვიტამინების დეფიციტი მრავალგვარ დაავადებასთან არის დაკავშირებული,მე-11 კლასის ქიმიის სახელმძღვანელოში ამ თემასთან დაკავშირებით ძალიან მწირია ინფორმაცია, შედეგად,მოსწავლეებს გაუჩნდათ სურვილი ,უფრო მეტი გაეგოთ ,,ვიტამინების რაობის“ შესახებ.

კვლევის მიზანი:

. ვიტამინების ქიმიური შედგენილობისა და მათი მნიშვნელობის შესწავლა ადამიანის ორგანიზმში.

.მოსწავლეებმა გააცნობიერონ მათი დეფიციტით ან და სიჭარბით გამოწვეული მოსალოდნელი შედეგები.

. C- და A- ვიტამინის აღმოჩენა საკვებ პროდუქტებში.

. ხელი შეუწყოს მოსწავლეებში კვლევითი, შემოქმედებითი, თანამშრომლობითი, კომუნიკაციური უნარ- ჩვევების განვითარებას

.შეძლებენ (პრეზენტაციის საშუალებით) მოსწავლეთა(სხვათა) ინფორმირებას ,,ვიტამინების რაობის“ შესახებ.

რესურსები : თაბახის ფურცლები,მარკერები , კომპიუტერი, პრინტერი,ლაბორატორიული აღჭურვილობა და რეაქტივები.

მოსალოდნელი შედეგები:

მოსწავლეებს გაუღრმავდებათ ცოდნა აქტუალური პრობლემის შესახებ მათთვის მეტად სახალისო და საინტერესო გზით.გამოუმუშავდებათ კვლევის, ინფორმაციის მოძიება-დახარისხების, ერთად მუშაობის უნარ-ჩვევები.პროექტით განისაზღვრება პრობლემის სიღრმისეული წვდომა.

მოსწავლეები აცნობიერებენ ვიტამინების როლს ადამიანის ორგანიზმში და მათი რაოდენობრივი ცვლილებით გამოწვეულ საფრთხეებს, რაც საშუალებას აძლევს მათ იმსჯელონ და დასახონ პრობლემის გადაჭრის გზები. შეძლებენ განსაზღვრონ საკები პროდუქტების რაციონი ვიტამინების დღიური ნორმის გათვალისწინებით.სამომავლოდ შეძლებენ მიღებული ცოდნის ტრანსფერს პრაქტიკაში.შეძლებენ სხვათა ინფორმირებას აღნიშნულ თემის მნიშვნელობასთან დაკავშირებით.

პროექტის/აქტივობის გეგმა

მოსწავლეები გაეცნობიან პროექტის შექმნის იდეას, რის შემდეგაც შემუშავდება სამუშაო გეგმა.კლასი დაიყოფა 3 ჯგუფად(ჯგუფები შეიქმნება მოსწავლეთა შესაძლებლობების და ინტერესების გათვალისწინებით). თითოეულ ჯგუფს მიეცემა განსხვავებული დავალებები. კერძოდ :

I ჯგუფი , წინასწარ შედგენილი კითხვარის დახმარებით, ჩაატარებს გამოკითხვას, რათა დაადგინოს,თუ რა ინფორმაციას ფლობენ სხვადასხვა კლასის(სხვადასხვა ასაკის) მოსწავლეები ვიტამინების შესახებ. (1 კვირა)

II ჯგუფი ითვალისწინებს რა პირველი ჯგ.-ის მიერ გამოკითხვის შედეგად მოპოვებულ ინფორმაციას, მოიძიებს მასალას ,,ვიტამინების რაობის“ შესახებ და მოახდენს მის ორგანიზებას სქემებისა და ცხრილების დახმარებით. (1 კვირა)

III ჯგუფი ( პროდუქტების საკვები ღირებულების და რაციონის დასადგენად) ჩაატარებს ექსპერიმენტს თემაზე:

ა) A-ვიტამინის შემცველობის დადგენა მზესუმზირის ზეთში(FeCl3-ის 1% ხსნარის საშუალებით) და

C-ვიტამინის აღმოჩენა ვაშლის და ლიმონის წვენში იოდის 5% -იანი ხსნარის საშუალებით)(1.კვირა)

შენიშვნა:შერჩეულია ისეთი პროდუქტები,რომ აღნიშნული რეაქტივების გამოყენებით კარგად გამოჩნდეს ფერის ცვლილება.

სამივე ჯგუფი წინასწარ განსაზღვრული დროის განმავლობაში მოპოვებულ ინფორმაციებს გაამთლიანებენ და წარმოადგენენ პრეზენტაციის ელექტრონულ ვერსიას (PowerPoint)-ში. დასვამენ კითხვებს, გაიმართება დისკუსია, აზრთა სხვადასხვაობა შექმნის საფუძველს მოსწავლეები ჩაუღრმავდნენ საკითხს, დააკავშირონ ცხოვრებისეულ მაგალითებთან და გამოიტანონ შესაბამისი დასკვნები.

მოსწავლეთა ცოდნის,ასაკის,ინტრერესისა და გამოცდოლების გათვალისწინება:

პროექტში მონაწილეობენ XI კლასის მოსწავლეები, რომლებმაც აღნიშნული თემის შესწავლის დროს (,, რას მალავენ ვიტამინები“) დიდი ინტერესი გამოავლინეს და მეტი ინფორმაციის მოძიების სურვილი გამოთქვეს.

მოსწავლეები ფლობენ შემდეგ საბაზისო უნარებს:

.ინფორმაციის მოძიება და ორგანიზება

.კომუნიკაცია

.კვლევა

.თანამშრომლობა

.პრობლემის გააზრება და სხვადასხვა საკითხთა შორის კავშირების დადგენა.

პროექტის სტრუქტურა

მოსწავლეები აქტიურად არიან ჩართული პროექტში, თემის ღრმად გააზრებაში ეხმარებათ შემდეგი თემატური კითხვები,რომლებზე აგებულია პროექტის შინაარსი და განაპირობებს მის ერთ მთლიანობას. კითხვები:

1.რა იცით ვიტამინების შესახებ?

2.რომელი ვიტამინებია თქვენთვის ცნობილი?

3. რა ფუნქცია აკისრია ვიტამინებს ადამიანის ორგანიზმში?

4. როგორია ვიტამინების ქიმიური შედგენილობა?

5. რა სახის ვიტამინებია დღეისათვის ცნობილი?

6.როგორ შევივსოთ ვიტამინების დეფიციტი?

7.რას იწვევს ვიტამინების რაოდენობის ცვლილება(მეტობა ან ნაკლებობა) ადამიანის ორგანიზმში და როგორ ავიცილოთ თავიდან მოსალოდნელი საფრთხეები?

მონიტორინგი -ჯგუფები პერიოდულად, კვირაში 1-ჯერ შეიკრიბებიან პროექტის ხელმძღვანელთნ და ჩააბარებენ ანგარიშს გაწეული სამუშაოს შესახებ. მიიღებენ საჭირო რეკომენდაციებს შესასრულებელი დავალების შესახებ.

პროექტის შესაძლო რისკები და ხარვეზები -მოსწავლეებმა საჭირო ინფორმაცია ინტერნეტ-სივრციდან უნდა მოიძიონ. ელექტროენერგიის მიწოდებისას ან ინტერნეტთან წვდომის დროს შესაძლოა შეხვდეთ შეფერხება და პროექტი დროში გაიწელოს. პროექტის დასრულების ვადა ამის გათვალისწინებით გაიწერება.

შესაძლოა ზოგიერთმა მოსწავლემ მესამე ჯგუფის შემადგენლობაში ყოფნა მოისურვოს(ექსპერიმენტი),ამის თავიდან ასაცილებლად პროექტის დაწყებამდე ვსაზღვრავ შესაძლო რისკის არსებობას და მოსწავლეებს ვთხოვ ურთიერთშეთანხმებით მოახდინონ ჯგუფებში გადანაწილება.ამავდროულად მკაცრად განვსაზღვრი ლაბორატორიაში ქცევის წესებსა და უსაფრთხოების ნორმებს,რათა თავიდან ავირიდოთ არასასიამოვნო შემთხვევები(ლაბორატორიული ჭურჭლის გატეხვა ,რეაქტივების დაღვრა სამუშაო მაგიდაზე და ა.შ)

შეფასება: პრეზენტაცია ემსახურება სამუშაოს შეფასებასა და პროგრესის მონიტორინგს.მუშაობის პროცესში მოსწავლეების შესაფასებლად გამოვიყენებ

1.პროექტის შეფასების სქემს;(1ჯგ)

2. ექსპერიმენტის შეფასების რუბრიკა(წარმოდგენილია შეფასების სქემების სახით მე-3 მე) .

3.ინფორმაციის მოძიების შეფასების სქემას(2- ჯგ.)

პროექტის რეფლექსია

დავგეგმეთ და განვახორციელეთ საგანმანათლებლო პროექტი ,,რას მალავენ ვიტამინები“

კლასი დაიყო 3 ჯგუფად. აღწერილი გეგმის მიხედვით გადანაწილდადავალებები. გავითვალისწინეთ მოსწავლეთა ინტერესები და შესაძლებლობები. მოსწალეებს მიეცათ ინსტრუქციები. დაიგეგმა შეხვედრების დღეები.

I -ჯგ.მოსწავლეებმა წინასწარ შედგენილი კითხვარის გამოყენებით ჩაატარეს გამოკითხვა შემდეგ თემაზე,,რას მალავენ ვიტამინები“.გამოკითხვამ საშუალება მისცა მათ გაეგოთ,თუ რა ინფორმაციას ფლობდნენ სხვადასხვა ასაკის მოსწავლეები, რაშიც დაეხმარათ შემდეგი კითხვები:

1.რა იცით ვიტამინების შესახებ?

2.რომელი ვიტამინებია თქვენთვის ცნობილი?

3. რა ფუნქცია აკისრია ვიტამინებს ადამიანის ორგანიზმში?

4. როგორია ვიტამინების ქიმიური შედგენილობა?

5. რა სახის ვიტამინებია დღეისათვის ცნობილი?

6.როგორ შევივსოთ ვიტამინების დეფიციტი?

7.რას იწვევს ვიტამინების რაოდენობის ცვლილებას ( სიჭარბე ან დეფიციტი)ადამიანის ორგანიზმში და როგორ ავიცილოთ თავიდან ამით გამოწვეული მოსალოდნელი საფრთხეები?

II ჯგუფის მოსწავლეებმა გაითვალისწინეს პირველი ჯგ.-ის მიერ მოპოვებული ინფორმაცია და მასზე დაყრდნობით შეიმუშავეს სამოქმედო გეგმა,რომლის

მიზანს წარმოადგენდა თვალსაჩინო გაეხადათ ამ თემის მნიშვნელობა და აქტუალურობა.მოიძიეს ინფორმაციები ვიტამინების ქიმიური შდგენილობის შესახებ და წარმოადგინეს ცხრილის სახით.ცხრილში აგრეთვე მოცემულია ვიტამინების დღიური ნორმა და მათი ფუნქცია ადამიანის ორგანიზმში ,მათი შემცველობა (მკგ%) სხვადასხვა საკვებ პროდუქტში.

მე-III ჯგუფის მოსწავლეებმა კი ექსპერიმენტის დახმარებით დაადგინეს A- ვიტამინის შემცველობა მზესუმზირის ზეთში FeCl3-ის 1% ხსნარის საშუალებით (A-ვიტამინის არსებობის შემთხვევაში წარმოიქმნება კაშკაშა მწვანე შეფერილობა) და C- ვიტამინის შემცველობა ლიმონის და ვაშლის 2-მლ. წვენში იოდის 5%-იანი ხსნარის წვეთ-წვეთობით დამატების საშუალებით,რომელსაც დავამატებთ სახამებლის ბუბკოს(1 გრ. სახამებელი 100 მლ.მდუღარე წყალზე).წარმოიქმნება ლურჯი ფერის ხსნარი,რომლის შეფერილობა 10-15 წთ.არ ქრება.

სამივე ჯგუფის მოსწავლეებმა გაამთლიანეს მოძიებული მასალა და თემის

პრეზენტაცია წარმოადგინეს ელექტონული სახით Power Point-ში.თემა შინაარსობრივად გამართული და ლოგიკურად თანამიმდევრულია.სლაიდებზე დადებული ფოტო-მასალა საკითხის ვიზუალურად აღქმას ,გაგება- გააზრებას,მის ერთ მთლიანობაში წარმოდგენის საშუალებას იძლევა.

პროექტი იყო ინტერაქტიული,მან გამოიწვია იმ მოსწავლეთა გააქტიურებაც, რომლებიც ტრადიციულ გაკვეთილებზე უკეთეს შემთხვევაში, პასიურ მსმენელებად გვევლინებიან. სწავლის პროცესი სახალისო და საინტერესო იყო, ყველა მოსწავლე ცდილობდა ჯგუფის წარმატებაში წვლილის შეტანას.

პროექტი სასარგებლო იყო მასში ჩართული მონაწილეებისთვის -ისინი თვითონაც გაიზარდნენ ინტელექტუალურად და შეძლეს სხვებისთვისაც დაენახვებინათ ამ თემის აქტუალურობა და საჭიროება, რადგან თემაში განხილული საკითხები აღძრავს ინტერესს , ნათლად წარმოაჩენს საგანთა შორის კავშირს (ქიმია-ბიოლოგია- მედიცინა) და იძლევა პრაქტიკაში ტრანსფერის საშუალებას. ქიმიური ექსპერიმენტით კი დარწმუნდნენ საკვები პროდუქტების ღირებულებაში რის საშუალებითაც, თავად შეძლებენ სამომავლოდ მათთვის საჭირო კვების რაციონის განსაზღვრას.

პროექტის პრეზენტაციას მოყვა დისკუსია,მოსწავლეები ასახელებდნენ მათთვის ნაცნობ დაავადებებს,რომლებიც კონკრეტული ვიტამინების ნაკლებობით იყო გამოწვეული.(მაგ: რაქიტის არსებობას D-ვიტამინის ნაკლებობას დაუკავშირეს,C-ვიტამინის ნაკლებობა--ორგანიზმის დამცველობითი ფუნქციის დეფიციტს და ა.შ .,ამავდროულად შეიძინეს დამატებითი ცოდნა არსებულ საკითხებთან დაკავშირებით.

ამის გარდა მოსწავლეებმა შეიძინეს დამოუკიდებლად პრობლემების გადაჭრის გამოცდილება. გაეზარდათ რწმენა საკუთარი შესაძლებლობების მიმართ. განუვითარდათ კვლევის უნარები.დაკვირვებამ აჩვენა ,რომ სამომავლოდ პროექტზე მუშაობისას, საჭიროა მეტი ყურადრება დავუთმო მოსწავლეთა ისეთი უნარების განვითარებას როგორიცაა: ექსპერიმენტის ჩატარების ტექნიკა, ხატვის ,პრეზენტაციის უნარი ,ი.ს.ტ-ს გამოყენების დახელოვნება.

სამუშაო პროცესების ამსახველი მასალები.და პროექტის საბოლოო პროდუქტი (პრეზენტაცია ) მოცემულია შემდეგ ბმულზე:ketevanlekiashvili.blogspot.com